Ethiopië is een zeer divers en groot land. De droogte en uitgestrekte (zout)vlakten van het noorden van Ethiopië vormen een groot contrast met het weelderige heuvelachtige groen van het zuiden en het unieke berglandschap van de Simien Mountains. Ook is Ethiopië een van de weinige Afrikaanse landen waar nog talloze nomadische stammen dicht bij de natuur leven. En onderweg maak je altijd iets mee. We geven daarom 7 tips ter kennismaking.
Tekst: Angelique van Os | Fotografie: Henk Bothof
1. Natuurspektakel in de Danakil Depressie Ethiopië
In het uiterste noorden van Ethiopië vind je de Danakil Depressie; een buitenaards mooi en indrukwekkend landschap. De Danakil is onderdeel van de Afar regio. De Danakil is niet alleen een van de heetste plekken op Aarde, het ligt ook erg laag beneden zeeniveau en is zeer onherbergzaam en afgelegen. Er zijn drie natuurfenomenen: vulkanisch maanlandschap vol zwavelbronnen en pruttelende lavaveldjes in Dallol, het uitgestrekte en oneindige uitziende zoutmeer Lake Asale en de actieve en soms ‘spuwende’ vulkaan Erta Ale. Een bezoek aan deze drie natuurspektakels laat diepe indruk achter.
Lees meer over de Danakil Depressie en diens natuurfenomenen in ons artikel.
Kijk voor meer achtergrondinformatie ook bij onze partner, Naturescanner. Daarvoor schreef Angelique ook een verhaal.
2. Simiengebergte & Gelada bavianen Ethiopië
Ook in het noorden van Ethiopië ligt het bijzondere Simiengebergte en het gelijknamige Nationaal Park. Dit gebied vormt een spectaculair landschap, waarbij in de loop van miljoenen jaren grillige bergtoppen, diepe valleien en scherpe afgronden zijn ontstaan van zo 1.500 meter hoogte. Sinds 1984 behoort het park tot de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Ondanks de hoogte is het opvallend groen in de bergen. Dat komt door de vele regenval en de vochtige mist. De glooiende heuvels doen Zuid-Europees aan, maar hoe dichter we bij de Simien lodge komen waar we verblijven op 3260 meter (dit is de hoogste lodge van Afrika), hoe meer de bergen een robuuster, steiler en rotsachtiger karakter krijgen. De vegetatie is prachtig groen met lange grassen, ‘old man’s beard’ bomen en de Ricarboria (Erica), de meest voorkomende boomsoort. Locals gebruiken deze boom als grondstof, om hout mee te stoken en om hekken van te bouwen.
Biodiversiteit Simiengebergte
Verder is het Simiengebergte van mondiaal belang voor het behoud van de biodiversiteit omdat er wereldwijd bedreigde diersoorten leven, waaronder de iconische Walia steenbok, de Ethiopische wolf ook wel Simien Fox genoemd (circa 200 exemplaren) en de Gelada (mantel) bavianen. Deze drie soorten komen nergens anders ter wereld voor. Ook leven hier luipaarden, hyena’s en vele vogelsoorten. Ook zijn er circa 1000 plantensoorten, waarvan de lokale bevolking zo’n 600 soorten toepassen als medicijnen tegen bijvoorbeeld wonden en infectieziekten.
Tijdens ons bezoek vertelt onze lokale gids Mesele Wudu dat er rond het Simiengebergte vijf dorpen zijn. Wanneer er een dorp te veel groeit qua omvang en te dicht bij de apen, wolven of bokken komt, wordt het dorp ‘verplaatst’. Hierdoor blijft de leefruimte van het unieke wildlife behouden. Dit wordt gefinancierd door UNESCO en de overheid; een vrij unieke samenwerking.
Bleeding Heart Baboon
De Gelada’s zijn de enige grasetende apen ter wereld en hebben een vriendelijk karakter. Ze dragen de bijnaam ‘Bleeding Heart Baboon’, vanwege hun rode huid op hun hartstreek. Het zijn uitermate goede klimmers en ze eten in grote groepen in open velden, waar je rustig tussen kunt gaan zitten om ze te observeren. Het is een fascinerend schouwspel om de dieren te zien eten en socializen met elkaar. De kleintjes spelen tikkertje en hangen al drinkend aan hun moeders. Je waant je hier even als Dian Fossey; zittend tussen al die apen terwijl ze vredig om je heen rondstruinen
Kijk voor meer achtergrondinfo over de Gelada’s op Naturescanner.
3. Ethiopië koffieland
Ethiopië staat wereldwijd bekend als koffieland, vooral onder specialty coffee roasters. De koffie smaakt hier weliswaar zwaarder dan in Europa, maar de verfijning is te proeven. Reizend onderweg naar het zuidenwesten, zijn op verschillende plekken sporen zichtbaar van Italiaanse koffieinvloeden, zoals in de plaats Jimma. De reden hiervan is een militair conflict tussen Ethiopië en Italië, voornamelijk tussen 1935-36. De Italianen namen hun koffiecultuur mee en dat is nog altijd zichtbaar.
Kafa
Jimma was van oudsher de hoofdstad van de voormalige Kafa provincie, de bakermat van de koffie en dat bekend staat om de Arabica plant. Jimma ligt zo’n 350 kilometer vanaf hoofdstad Addis Ababa. Wanneer we Jimma achter ons laten, zien we al snel het glooiende heuvellandschap veranderen in het Kafa Biosphere Reserve, een ongerept cloudforest met een unieke flora en fauna, aangevuld door bosrijke koffie- en theeplantages. Ook vind je in deze regio het nog onontdekte Chebera Churchura National Park.
Bebeka, oudste koffieplantage
In het hart van de Kafa-regio ligt Bebeka, op zo’n dertig kilometer vanaf het stadje Mizan Teferi. Dit is de oudste (sinds 1970) en grootste koffieplantage van Ethiopië. Voorheen was het bedrijf van de overheid. Nu is het van een rijke particulier. We zijn echter om een vage reden niet welkom om een kijkje te nemen. De plantage beslaat zo’n 20 km. Het is een wilde plantage, wat betekent dat de koffieplaten tussen andere bomen groeien. We zien regelmatig medewerkers langs de weg lopen. De arbeiders hebben plastic draagbakjes bij zich waarin ze geplukte bonen stoppen. Aan het einde van de dag wordt de winst geteld.
Twee keer per jaar worden de bomen geplukt, maar de medewerkers hebben elke dag werk; de planten moeten ook gecheckt en beschermd worden en na het plukproces ondersteunen ze ook met wassen. Een koffieboom kan tussen de 15 tot 20 jaar geplukt worden.
Koffiebar Tomoca
Waar je wel een kijkje kunt nemen en vooral goede koffie kunt proeven, is bij Tomoca Koffie. Dit is de oudste koffiebar van Ethiopië – opgericht in 1953- en is te vinden in Addis Ababa (Wavel Street). Grappig is dat hierbij ook een verwijzing is naar de Italiaanse koffiecultuur. TO.MO.CA is een namelijk een acroniem voor het Italiaanse Torrefazione Café, dat modern koffiebranden betekent.
De zaak is een familiebedrijf dat als een van de eerste koffiebranders van Ethiopië hun product exporteerde. In Addis lijkt de zaak met het bruine interieur en klassieke toonbanken nog zo uit de jaren 1950 te stammen. Versgemalen koffie(bonen) zijn vrij prijzig om mee te nemen, maar voor de liefhebber een must om thuis uit te proberen. En je kunt er natuurlijk ter plekke verschillende specialiteiten zelf uitproberen.
Habesha koffieritueel
Daarnaast kun je traditionele koffiepotjes en kopjes gemakkelijk op nabijgelegen markten op de kop tikken. Overal in Ethiopië kun je een traditioneel ‘Habesha’ koffieritueel ervaren, Zelfs op binnenlandse luchthavens en in hotels gebeurt dit. Het zijn veelal vrouwen die dit ritueel uitvoeren. Ze wassen en roosteren meestal zelf de koffiebonen in een speciaal pannetje en weten hierbij de aromatische geuren vrij te laten komen. Je drinkt de koffie in principe zwart. Hoe het precies in zijn werk gaat, lees je HIER.
In Nederland wordt ook veel koffie gedronken uit Ethiopië. Angelique gaat steevast naar haar lokale Specialty Coffee huis Sijl in Assen, en daar hebben ze vrijwel altijd Ethiopische koffie.
4. Historisch Gondar
De noordelijk gelegen studentenstad Gondar (ook wel Gonder genoemd) groeit aanzienlijk door de internationale gewaardeerde universiteit en is goed te combineren wanneer je naar de Simien moutains reist.
Camelot van Afrika
Voor reizigers is de stad vooral interessant vanwege de historische geschiedenis. Het wordt ook wel gezien als ‘Camelot van Afrika’. Gondar was namelijk in de zeventiende en achttiende eeuw de hoofdstad van Ethiopië en werd geregeerd door diverse keizers en Nobelen, zoals de familie Fasiladas. Laatstgenoemde bouwde diverse fraaie kastelen en paleizen, zoals het fort Fassil Ghebbi, waar diverse leiders leefden.
Fassil Ghebbi
Qua aanzicht heeft Fassil Ghebbi een Europese uitstraling, gecombineerd met Arabische invloeden. Het ruïnecomplex beslaat nog drie redelijk intacte kastelen, er waren er acht in totaal. Ook zijn er allerlei bijgebouwen, voormalige stallen tot zelfs leeuwenkooien en beslaat zo’n 70 hectare. Sinds 1979 is het onderdeel van de UNESCO Werelderfgoed. Onze gids vertelt gedetailleerde verhalen over de geschiedenis, over de bouw en aankleding.
Debre Berhan Selassie kerk
Ook interessant is de 17e eeuwse kerk, Debre Berhan Selassie, de meest geliefde kerk van Gondar. Het gebouw is nog dagelijks in gebruik. Qua aanzicht doet de kerk ouder aan dan het in werkelijkheid is, alsof het uit de vroege middeleeuwen stamt. Dat komt door de bouwstijl en wat eenvoudige fresco’s. Binnen is het interieur sober en vrij donker. De houtschilderingen en fresco’s zijn prachtig behouden gebleven en tonen Bijbelse vertellingen. De bekende engelen die op toeristische items verkocht worden, komen hiervandaan en vullen het plafond.
5. Stammen in Ethiopië
En lees ook eens het uitgebreide verhaal over leven in de bush bij de Suri.
De reden dat onze fotograaf, Henk Bothof, al ruim 25 jaar naar Ethiopië reist, is omdat dit nog steeds een van de weinige Afrikaanse landen is met een grote verscheidenheid van tribale stammen. Deze mensen leven dicht bij de natuur en zijn afhankelijk van hun vee en onderlinge ruilhandel. Ze leven in afgelegen gebieden wat een van de redenen is dat ze nog steeds bestaan.
Trotse mensen
Ondanks dat jonge generaties soms wel naar steden trekken om te studeren of te werken en daardoor beïnvloed worden door de westerse modernisering en digitalisering, zijn er gelukkig nog steeds veel tribes die hun eeuwenoude leefgewoonten, talen, rituelen en ceremonies behouden. Het zijn trotse mensen. En het is dan ook bijzonder om een paar dagen hun dorpen te mogen bezoeken en kennis te kunnen maken.
Van de Hammer tot de Suri
Interessante stammen om – in kleine groepjes te bezoeken onder goede begeleiding! – zijn onder andere: Benna, Mursi, Erbore, Hammer, Dassanech, Nyangatom en Suri.
De laatste vier genoemden hebben we uitgebreid bezocht tijdens onze reis. Daarover kun je bij onze partner Naturescanner meer lezen.
6. Rotskerken van Lalibela
Een bijzonder, bijna heilig natuurfenomeen, bevindt zich in de plaats Lalibela, in het noordwesten van Ethiopië. Hier kun je imposante eeuwenoude rotskerken bezoeken die in de 12e en 13e eeuw zijn gebouwd en jaarlijks duizenden pelgrims trekken. De in totaal 11 kerken hebben allemaal bijzondere vormen en het unieke is dat ze zijn gehouwen uit één stuk massief rots.
Kopstuk is de Bete Giyorgis, het huis van de heilige Sint-Joris. Deze rotskerk bestaat uit een groot kruis en bevindt zich nog half tussen de rotsen. Het uitzicht is prachtig en de sereniteit is voelbaar.
Lees meer over de rotskerken bij onze partner Naturescanner.
7. Maak contact, ga eens naar de Kapper
Om een beetje het sociale leven te proeven van de lokale bevolking, is het leuk om door winkelstraatjes te dwalen en lokale producten te kopen, naar een markt te gaan of om bijvoorbeeld naar de kapper te gaan. Dat laatste trekt de nodige aandacht, zeker in kleinere niet toeristische stadjes en dorpen.
Zo gaan onze fotograaf Henk en medereiziger Johan naar een lokale kapper in het stadje Mizan Teferi. Terwijl zij zich installeren in een stoel bij een halfopen zaakje, draai ik me om en staar ik zo’n dertig nieuwsgierige gezichten aan. Sommigen hebben nog nooit een blanke gezien. Giechelende meisjes voelen aan mijn arm en strijken door mijn haar. Jongens willen weten waar we vandaan komen, terwijl Johan met een ‘heggenschaar’ bewerkt wordt. Het is een komisch tafereel.
Ons publiek neemt toe. Ze zijn benieuwd hoe deze buitenlanders hier beland zijn. Wat ze komen doen. Het is leuk om een praatje te maken. Wanneer de kapsels en wenkbrauwen zijn bij getrimd en bijgewerkt, worden we uitgezwaaid door 50 locals die de grootste lol hebben na dit plaatselijke avontuurtje.
Veiligheid Ethiopië
Voor de pandemie werd Ethiopië vrij veel bezocht door reizigers. Vooral de zuidelijke Omo-regio ontving duizenden internationale bezoekers per jaar. Door covid heeft het land een harde deuk opgelopen en de daaropvolgende burgeroorlog van ruim een jaar zorgde ervoor dat mensen wegbleven door onrust in het noorden van de Tigray regio. Deze situatie is nog steeds herstellende. Echter hebben we zelf ervaren dat -ondanks de soms rode kleurcodes die het Ministerie van Buitenlandse Zaken aanhoudt en dus een negatief reisadvies geeft- er veelal niets aan de hand is.
Zani Tour & Travel
Het belangrijkste is om een goede fixer en reisagent te hebben die de gebieden goed kent en met lokale tolken en gidsen werkt zodat de juiste informatie altijd actueel is. Daarom reizen we met Zani Tour & Travel omdat gids Messay altijd zeer goed geïnformeerd is van de lokale situaties en geen enkel risico’s neemt voor zijn reizigers. Daarnaast spreekt hij goed Engels, brengt hij fantastisch maatwerk en regelt alles uiterst zorgzaam. Ook de accommodaties zijn prima in orde en tijdens een rondreis wissel je veelal kamperen af met hotels en lodges, afhankelijk van het programma.
